Wat is een ecologische voetafdruk? Een ecologische voetafdruk is een maatstaf om de ecologische impact van iemands levensstijl te meten. Deze wordt berekend door het aantal hectares en/of het aantal ‘aardes’ die nodig zijn om alle grondstoffen te produceren die je verbruikt in één jaar. Wat een bepaald stuk land kan produceren wordt ook wel “biocapaciteit” genoemd. Een voetafdruk kan bepaald worden op een individueel, landelijk of wereldniveau.
Er zijn verschillende tools beschikbaar om je ecologische voetafdruk te bepalen. Echter, de meest gebruikte is de voetafdruktest van het Wereld Natuur fonds. Hier wordt bijvoorbeeld gevraagd hoe je woont, wat je eet, en hoe vaak je het openbaar vervoer neemt of met de auto rijdt.
De gemiddelde ecologische voetafdruk per persoon in 2022 is 2.7 hectare. Terwijl de beschikbare biocapaciteit (de hectares die beschikbaar zijn om de grondstoffen te produceren) in de wereld per persoon 1.5 hectare is.
We leven op dit moment dus op reserves en niet duurzaam genoeg om de aarde in stand te houden. Als we deze waarden uitdrukken in ‘aardbollen’ dan zou je dus 1,75 aardbol nodig hebben om alle grondstoffen te produceren.
De ecologische voetafdruk voor Nederland is 5,7 hectare per persoon (gemeten in 2018); De behoeften per persoon zijn nagenoeg gelijk gebleven sinds 1971. Echter, de wereldbevolking is toegenomen, dus daarom zijn er minder hectares beschikbaar per persoon, dus ook voor Nederlanders.
Bron: footprintnetwork.org
Nederland is zowel klein als dichtbevolkt in vergelijking met andere landen. Daarom is de hoeveelheid “biocapaciteit” per persoon lager dan het wereldwijde gemiddelde. Nederland heeft in totaal 13.3 miljoen hectare biocapaciteit, oftewel 0,78 hectare biocapaciteit per inwoner.
Maar als iedereen op de wereld zou leven zoals een Nederlander, zouden we 3,6 aardbollen nodig hebben om ons te onderhouden. Het probleem is dat er maar één aardbol beschikbaar is.
Het Global Footprint Network heeft berekend dat iedereen zou moeten leven van ongeveer 1.7 hectare per persoon. Een stuk minder dus dan we in ons land op dit moment gebruiken.
Een andere maatstaf om de impact van onze leefstijl weer te geven is de overshoot day, de datum waarop we ons aandeel aan grondstoffen en energie voor het jaar opgebruikt hebben. Deze datum wordt meestal weergegeven per land.
Bijvoorbeeld, de Nederlandse Overshoot Day is 12 april. Dat wil zeggen dat als iedereen zou leven als een Nederlander, we tussen 1 januari en 12 april net zoveel grondstoffen gebruiken als de aarde in een heel jaar kan regenereren.
Dit is uitgerekend door de Footprint Data Foundation in samenwerking met het Global Footprint Network en York University in Toronto, Canada.
In 2022 viel de wereldwijde Overshoot Day van alle landen gezamenlijk op 28 juli. We gebruiken dus aanzienlijk te veel: in zeven maanden tijd gebruiken we als mensheid ons hele jaarbudget aan grondstoffen. In onderstaande grafiek kan je zien dat in 1971 we maar 1 aardbol nodig hadden.
De overshootdag van een land is de datum waarop Earth Overshoot Day zou vallen als de hele mensheid zou consumeren zoals de mensen in dit land.
Op deze manier kun je in het plaatje hieronder zien dat Qatar en Luxemburg de grootste ecologische voetafdruk hebben.
Niet alle landen hebben een overshoot day, omdat sommige landen in een jaar tijd hun aandeel aan grondstoffen niet opmaken.
Als iedereen zou leven als een gemiddelde Congolees of Afghaan, dan zou het langer dan een jaar duren om de jaarlijks hernieuwbare grondstoffen van 1 aardbol op te maken. Dan zou er dus meer dan genoeg zijn voor ons allemaal én toekomstige generaties.
De ecologische voetafdruk geeft weer hoeveel vruchtbare land- en wateroppervlakte iemand (of een gemeenschap of de wereld) nodig heeft om diens benodigde goederen te produceren en het afval dat daarbij hoort te verwerken.
Een andere veel gebruikte maatstaf om impact weer te geven is de CO2 voetafdruk. De CO2 voetafdruk is de totale uitstoot van broeikasgassen die wordt veroorzaakt door een persoon, evenement, organisatie, dienst, plaats of product, uitgedrukt in tonnen.
Broeikasgassen worden uitgestoten door de verbranding van fossiele brandstoffen, landontginning en de productie en consumptie van voedsel, goederen, materialen, bouwhout, wegen, gebouwen, transport en andere diensten.
Uiteraard is een hoeveelheid aan tonnen broeikasgassen een stuk minder beeldvormend dan een hoeveelheid ‘aardbollen’.
De voordelen van het verkleinen van je ecologische voetafdruk kan bestaan uit een lagere uitstoot van broeikasgassen, minder gebruik van natuurlijke hulpbronnen en meer duurzaamheid voor toekomstige generaties.
Maar naast het beschermen van de gezondheid van de aarde en hierdoor een zinvolle en bevredigende manier van leven te krijgen, heeft het nog meer voordelen. Denk aan lagere kosten dankzij lager energieverbruik, en een gezonder dieet en gezondere lucht om te ademen.
Als we er niet in slagen onze ecologische voetafdruk te verkleinen, kan dat ernstige gevolgen hebben voor zowel het milieu als de menselijke gezondheid. Milieueffecten kunnen zijn: verhoogde luchtverontreiniging en emissies, verhoogde uitstoot van broeikasgassen die bijdragen aan klimaatverandering, en uitputting van natuurlijke hulpbronnen zoals water, bodem en bossen.
Ondertussen kan het verkleinen van je ecologische voetafdruk ook helpen beschermen tegen veel voorkomende gezondheidsproblemen, zoals obesitas, hartaandoeningen en diabetes. Het is dus van cruciaal belang dat we stappen ondernemen om onze impact op het milieu te verminderen en gezonder en duurzamer te leven.
Er zijn veel verschillende strategieën waarmee je je ecologische voetafdruk kan verkleinen, waaronder veranderingen aanbrengen in je energieverbruik en vervoer, meer plantaardig eten en bewust zijn bij het kiezen van producten.
Een paar handige tips:
Door deze veranderingen in je dagelijks leven aan te brengen, kun je je impact op het milieu verminderen en een duurzamere en bevredigende levensstijl leiden. En met de voortdurende dreiging van klimaatverandering en andere milieu-uitdagingen, is het nu tijd om actie te ondernemen om onze natuurlijke hulpbronnen te behouden en onze gezondheid te beschermen!
Dus waarom zou je vandaag niet beginnen met het nemen van stappen om je ecologische voetafdruk te verkleinen?
Weet je niet goed waar te beginnen? Of welke acties het meeste verschil maken?
Download dan de slimme en motiverende Scone-app!
De Scone-app geeft je advies op maat voor jouw leefsituatie en de doelen die jij kiest. Nadat je een korte quiz ingevuld hebt, weet onze app genoeg om je de slimste adviezen op maat te geven voor jouw type woning, vervoer, voeding, verwarming en waterverbruik. Je kiest je eigen challenges en gaat aan de slag met anderen, die hun vorderingen en ontdekkingen delen, net als jij. Een soort familie-app voor groene doeners zoals jij.
Download de Scone-app nu en ontdek hoe jij direct kunt beginnen met je voetafdruk te verkleinen en groener te leven op onze mooie planeet!