Klimaattop van de laatste kans? Dit staat er op het spel in Glasgow

Herinner je je het beeld? Een stevige man in een geel vest, helm op het hoofd, legt zijn hand op de stam van de grootste boom ter wereld. Alle 31 meters van de massieve stam zijn zorgvuldig ingepakt met glanzende aluminiumfolie. De handdruk van de man is die van een bezorgde vader, die hoopt dat hij alles gedaan heeft wat binnen zijn mogelijkheden ligt om zijn kind te beschermen.

Als op 31 oktober de COP26 in Glasgow begint, gaat het om dat beeld. Aluminiumfolie tegen bosbranden, een brandweerman die tegen de vuurzee ingaat. Het klimaatprobleem ís er, dat weten we ook zonder het 4000 pagina’s dikke rapport van klimaatpanel IPCC te lezen. Hoog tijd dus om de doelstellingen van Parijs uit te voeren én aan te scherpen. Want als we verder doen zoals we bezig zijn, warmt de aarde straks 3 of 4 graden op in plaats van het maximum van 1,5 graad. Het goede nieuws: we kunnen het tij nog keren.

Waarom die 1,5°C zo belangrijk is, lees je hier.

Wat maakt de COP26 zo cruciaal?

Sinds Parijs is naar geen enkele klimaattop met zoveel spanning uitgekeken. Daar zijn drie redenen voor.

1. Het is de eerste keer sinds het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 dat alle deelnemende landen concrete plannen moeten voorstellen om hun uitstoot drastisch te verminderen voor 2030. Blijft het bij mooie woorden, of verandert er echt iets?
2. De top had al in 2020 moeten plaatsvinden, maar werd een jaar uitgesteld door de coronapandemie. En in dat jaar is veel gebeurd. Van bosbranden tot overstromingen: hier vind je een overzicht van klimaatjaar 2021. Gevolg van de natuurrampen: klimaat heeft nog nooit zo hoog op de politieke agenda gestaan en is ook voor steeds meer bedrijfsleiders de absolute topprioriteit.

Wil jij met je bedrijf ook echt werk maken van duurzaamheid? Doe dan mee aan onze team challenge.

3. De COP26 vindt plaats in een bijzondere context: de nasleep van de coronapandemie. Die toonde ons hoe urgent verandering is, maar ook hoe snel we kunnen schakelen als de hele wereld aan hetzelfde zeel trekt. En hoe je het ook draait of keert: corona heeft een boost gegeven aan ons collectieve verbeeldingsvermogen. Wie kon zich begin 2020 voorstellen dat je een mondkapje zou dragen in de trein of je niet meer op straat zou mogen komen na middernacht? Enkel scenaristen van rampenfilms. Maar de crisis biedt ook mogelijkheden voor positieve toekomstscenario’s. Hoe kunnen we onze samenleving anders en beter herbouwen? Welke lessen uit de gezondheidscrisis kunnen we gebruiken om de klimaatcrisis aan te pakken?

Wanneer is Glasgow een succes?

Als alle landen hun huiswerk maken voor de top begint.

In Glasgow gaat het maar om één ding: actie. Elk land moet er concrete plannen op tafel leggen om minder broeikasgassen uit te stoten en de beloftes uit Parijs waar te maken. En daar lijkt het mis te lopen. Van alle 197 deelnemende landen ligt voorlopig alleen het piepkleine Gambia op koers om de 1,5°C van het Parijsakkoord te halen. Alle andere landen zullen hun plannen serieus moeten bijstellen om de opwarming binnen de perken te houden. Ook VN-secretaris António Guterres waarschuwde de wereld: met de plannen die nu op tafel liggen, hebben we in 2030 geen halvering van de uitstoot, maar een stijging van 16 procent. Dan zijn we op weg naar een catastrofale opwarming van 2,7 graden.

Toch zijn er ook hoopgevende voorbeelden. Het Verenigd Koninkrijk heeft een stevig klimaatplan waarmee het land tegen 2030 maar liefst 68% minder gaat uitstoten, veel minder dan de afgesproken 50% uit het Klimaatakkoord van Parijs. Ook Duitsland beseft dat het ambitieuzer moet en wil al in 2045 volledig CO₂-neutraal zijn.

Zelf checken hoe goed elk land bezig is? Dat kan via de Climate Action Tracker.

Als de Verenigde Staten en China mee aan boord gaan.

Deze zomer presenteerde Europa het maatregelenpakket Fit for 55. Dat megaplan moet van ons continent het groenste ter wereld maken tegen 2050. Eerste stap: de uitstoot van broeikasgassen met 55% verminderen voor 2030. Daarmee legt Europa zich een nog scherpere doelstelling op dan de afgesproken 50% daling in het Akkoord van Parijs. Goed bezig dus. Maar in Glasgow zal blijken of ook grote machtsblokken zoals de VS en China hun activiteiten zullen opschroeven. Die landen zijn met 15 en 20 procent van de mondiale uitstoot dé grootverbruikers van onze planeet.

Het goede nieuws? President Joe Biden heeft alvast de beslissing van zijn voorganger Donald Trump teruggedraaid om uit het akkoord van Parijs te stappen. In theorie zijn de VS dus alvast weer mee aan boord, alleen hebben ze kostbare tijd verloren om ook effectief te werken aan de vermindering van hun uitstoot.

Als het maximum van 1,5 graad in zicht blijft

In het Klimaatakkoord van Parijs zit een zwak punt: de grens van hoeveel onze planeet maximaal mag opwarmen. Wetenschappers zijn het er al lang over eens dat het essentieel is om die onder de 1,5 graad te houden. Maar in 2015 werd uiteindelijk afgeklopt op een stijging van ‘minder dan 2 en liefst 1,5 graad’. Alleen: op dit moment volstaan de wereldwijde klimaatplannen allesbehalve om die grens te halen. Het probleem zit hem vooral in de kortetermijnplannen. Om de opwarming binnen de perken te houden moeten we de wereldwijde uitstoot halveren voor 2030. Dat is de echte inzet van de COP26.

Als rijke landen solidair zijn

De klimaatcrisis draagt een fundamentele oneerlijkheid in zich: de landen die het minst uitstoten zijn het grootste slachtoffer van de klimaatopwarming. Daarom werd in Parijs afgesproken dat de rijke industrielanden financiële steun moeten bieden aan de armste landen in een Green Climate Fund. Daar moet vanaf 2020 elk jaar 100 miljard dollar in komen, maar dat is tot nog toe niet gelukt.

En wat als het niet lukt?

Dan is het nog niet verloren. Want het verschil tussen het streefdoel van 1,5°C en de 2,7°C waar we nu op afstevenen is groot en alles wat we er nog vanaf kunnen halen heeft een enorme impact. Klimaateconoom Nicholas Stern verklaarde in The Guardian dan ook dat ontoereikende uitstootplannen niet hetzelfde zijn als falen. “Ik ben het met de meeste waarnemers eens dat we de kloof tussen de emissietoezeggingen en het wetenschappelijke advies niet volledig zullen dichten”, zei hij. “Maar we moeten hopen op goede vooruitgang en we moeten hopen op mechanismen waarmee we die kloof tussen nu en 2025 verder kunnen dichten. Dat is de manier waarop we moeten denken over wat een goed, of beter of slechter resultaat is.”

Want ook wanneer iets hopeloos lijkt, is opgeven zelden de oplossing. Kijk maar naar de General Sherman - de gigantische sequoia van op de foto. Na 2700 jaar staat die er nog steeds, dankzij een snelle en doorgedreven actie van de Californische brandweer én heel veel aluminiumfolie.