Ondernemen voor het klimaat: zo pakt Rob van der Rijt het aan

Ik heb me altijd verbonden gevoeld met de natuur. Heel oud ben ik nog niet, maar ik merk nu al hoe de natuur verandert: krokussen die in november al opkomen, de extreme regenval van deze zomer … Ik vind het hoog tijd dat we als mensen ons respect voor de natuur herstellen.

Daarnaast vind ik ondernemen gewoon erg leuk. Het is geweldig om een product te vinden waar behoefte aan is en dat succesvol uit te bouwen. In het geval van Klimaatplein was er niet alleen een gat in de markt, maar ook in de maatschappij: voor de doelgroep van kleine en middelgrote bedrijven (kmo’s en mkb’s) was er nog geen tool om hun uitstoot te verminderen. Nochtans is het een belangrijke groep, die best wel wat wil doen om te verduurzamen. Met Klimaatplein hebben we een platform gemaakt voor hen: je vindt er informatie over hoe je de uitstoot van je bedrijf kunt verminderen en partners om mee samen te werken.

Een ondernemer is altijd met tien dingen tegelijk bezig: de export uitbreiden naar een nieuw land, investeren in een nieuw product, personeel aanwerven … Verduurzaming is iets dat veel ondernemers wel willen, maar dan moet het op het juiste moment voorbij komen. Wij maken het hen zo makkelijk mogelijk, want het is voor elke ondernemer interessant om zo snel mogelijk duurzame keuzes te maken.

Welke rol spelen (kleine) ondernemers in de strijd tegen klimaatverandering?

Als ondernemer kun je op veel vlakken iets betekenen voor het klimaat. Je kunt de uitstoot van je eigen bedrijf verminderen en klanten inspireren om hetzelfde te doen. Maar je kunt ook innovaties bedenken of je productieketen nalopen en met je leveranciers onderzoeken hoe je circulair kunt ondernemen.

Daarmee neem je als bedrijf je verantwoordelijkheid, maar kun je ook kansen verzilveren. Bijvoorbeeld nu de prijzen voor CO₂ en fossiele brandstoffen stijgen, terwijl groene energie en led-verlichting steeds krachtiger en goedkoper worden. Het wordt ook steeds meer een noodzaak: als de Nederlandse overheid een aanbesteding doet, moet je als bedrijf kunnen aantonen hoe je aan CO₂-reductie doet. Duurzamer worden heeft dus op alle vlakken zin.

Klimaatpessimist of -optimist?

Lastige vraag. Ik ben van nature een echte optimist. Maar ik ben ook academisch geschoold en als ik de wetenschappelijke rapporten over klimaatverandering lees, zie ik het somber in. Met alle plannen die nu op tafel liggen, warmt de aarde minstens 2,7 graden op. Dat betekent geen koraalriffen meer en een groot verlies aan biodiversiteit. Soms denk ik: hoe gaan we het voor elkaar krijgen?

Anderzijds geven nieuwe evoluties me ook hoop dat het anders kan. Ik put moed uit het idee van degrowth: hoe kunnen we als economie ontgroeien? Kunnen we ook zeggen: het is goed zo zoals het is, we hoeven niet groter te worden? En dan gaan we eenvoudiger leven met elkaar: kleiner wonen, minder vliegen en lokaal kopen. Het zijn de tips die we al kennen, maar pas als we inzien dat ze economische ontgroeiing als gevolg hebben, kan er echt iets veranderen. Want groene groei is een illusie: economische groei zal altijd gepaard gaan met meer uitstoot van broeikasgassen en meer verbruik van materialen. Het is moeilijk om te leven binnen de grenzen van wat de planeet aankan, maar ik merk dat steeds meer mensen het als een uitdaging zien die ze willen aangaan. Als je met minder spullen en luxe leert leven, merk je ook dat er andere dingen voor in de plaats komen: je houdt meer geld over, dus je hoeft niet meer fulltime te werken. Minder bezit wordt omgezet in meer vrije tijd, die je kan gebruiken om vrijwilligerswerk te doen, iets nieuws te leren of te ontspannen.

Uiteindelijk gaat het om een culturele en zelfs spirituele verandering. Nu vinden we vaak houvast in materie: hoeveel spullen heb ik en hoe duur zijn ze? Als we gaan ontgroeien, zullen we houvast vinden in wat we delen met elkaar en hoe we voor elkaar zorgen. We hebben in Nederland nog nooit zoveel miljardairs gehad als nu. Dan denk ik: wat moeten we met al dat geld? Willen we ons echt vastklampen aan hoe groot ons huis is en of we verder dan de buren op vakantie kunnen gaan? Of vinden we andere waarden belangrijker?

Wie inspireert je?

De economische antropoloog Jason Hickel schreef een geweldig boek over hoe ontgroeien de wereld kan redden: Less is more. Hij toont overtuigend aan dat klimaatverandering ook een kwestie van rechtvaardigheid is. West-Europa heeft een gigantische historische uitstoot van CO₂. Die broeikasgassen hebben wij in de atmosfeer gepompt, terwijl ontwikkelingslanden er de grootste hinder van ondervinden. Climate justice gaat ook over hoe we spullen produceren: de grootste winsten maken wij hier, terwijl de grootste impact op het milieu en voor arbeiders elders ligt. Stel je voor: als er in Nederland een kobaltmijn zou openen, zou niemand zou er mogen werken omdat de arbeidsomstandigheden totaal onverantwoord zijn. En toch zit er kobalt in al onze telefoons en laptops. Ergens weet je wel dat er iets niet klopt, maar Hickel toont in zijn boek wat precies en laat zien wat we eraan kunnen doen.

Wat is jouw persoonlijke tip tegen klimaatverandering?

Begin met inzicht te krijgen in je ecologische voetafdruk. Kijk waar voor jou persoonlijk de grootste impact zit: in de spullen die je koopt, je vliegtuigreizen of je eetgewoontes? Zelf merkte ik dat verwarming in ons huishouden een groot deel van de CO₂-uitstoot veroorzaakte. Dus hebben we de zolder opnieuw geïsoleerd, een groendak geplaatst en lichtkoepels van driedubbel glas genomen. Als je ziet hoe groot de impact van die beslissingen is, motiveert dat enorm om nog meer stappen te zetten.