De lappendeken van het klimaatbeleid

We moeten ons niet laten ontmoedigen door het grillige overheidsbeleid bij het terugdringen van CO₂. Integendeel, laten we samen op zoek te gaan naar die maatregelen die het meeste impact hebben. De wetenschap kan ons daarbij helpen, betoogt Scone CEO Jan-Willem Rombouts

Wie zich schuldig voelt over klimaatverandering maar tegelijkertijd niet goed weet wat er aan te doen, kan hier wellicht een (schrale) troost uit putten: onze eigen leiders zijn ook tamelijk dubbelzinnig in hun beleid.

De Duitse cleantech sector

Neem Duitsland. Echt, ik hou van Duitsland en heb bijzonder veel respect voor mijn Duitse cleantech-vrienden. Duitsland staat bekend als wereldleider in duurzame energie. Wie door de - met zonnepanelen bedekte en met windmolens bezaaide - heuvels van het binnenland rijdt, moet wel onder de indruk raken. De Duitse cleantech sector is ongeëvenaard.

Het lijk in de Duitse kast

Maar er bevindt zich een lijk in de Duitse duurzaamheidskast. De meeste mensen actief in duurzame energie weten het wel, maar bij het brede publiek is dit verrassend onbekend. Tijdens de huidige Energiewende (de transitie naar groene energie) verdubbelde Duitsland in alle stilte het aantal bruinkoolcentrales. Alleen zo kon de stroomvoorziening gegarandeerd worden tijden de uitfasering van kernenergie na Fukushima. Het netto resultaat geeft een veel minder rooskleurig (of groen) beeld dan velen denken. Zo was in 2016 de ecologische voetafdruk van de Duitse stroomproductie nog 7.5 keer groter dan die van Frankrijk, een land waar ze wel raad weten met plutonium.

Een waarschuwing voor de toekomst

De cognitieve dissonantie die de Energiewende met zich meebracht, wordt waarschijnlijk het meest zichtbaar in de verwoesting van grote natuurgebieden, waar gigantische machines bruinkool afgraven. Hoeveel CO₂ vermindering hebben Duitse burgers nu eigenlijk gekregen voor de hoogste stroomprijzen in de geschiedenis? Niet veel inderdaad. De toekomstperspectieven in Duitsland zijn intussen veel meer hoopgevend , maar dit soort verhalen moeten een waarschuwing zijn voor de toekomst.

Wereldwijde keuzes

Eigenlijk gaat het in veel landen zo. Het aanpakken van wereldwijd probleem te midden van honderden nationale beleidslijnen en duizenden mogelijk uitwerkingen resulteert vaak in een lappendeken van oplossingen. Als het echte doel is om de CO₂-uitstoot te verminderen, dan moeten we elke euro uitgeven aan die oplossing die de meeste CO₂-vermindering oplevert. Toch denken we niet vaak genoeg op die manier. Ook ontbreken soms simpelweg de data om geïnformeerde beleidsbeslissingen te nemen. Temidden de vele stedelijke, regionale en nationale subsidies mechanismen kunnen overheden dikwijls geen onderbouwd antwoord geven op de eenvoudige vraag: hoeveel CO₂ wordt er per euro subsidie vermeden?

Consequent nadenken over impact

Nationale overheden willen lokale economische belangen nogal eens onderdeel maken van hun klimaatplannen. Hoe begrijpelijk dit ook is, ze zijn er lang niet altijd open over en het levert vaak geen optimaal resultaat op. Nationale en mondiale inspanningen staan daarbij soms op gespannen voet. Als wij met zijn allen zouden moeten kiezen tussen een euro uitgeven aan het installeren van een zonnepaneel in België of Zuid-Afrika, dan kiezen we voor Zuid-Afrika - en niet alleen omdat de zon nooit schijnt in België. De ecologische voetafdruk van het nucleair aangedreven elektriciteitsnet in België bedraagt amper 160 g/kWh, terwijl dat in Zuid-Afrika recentelijk meer dan zes keer zo groot was. De CO₂-besparing per zonnepaneel is in Zuid-Afrika dus veel groter.

Over dit soort zaken moeten we meer en meer consequent gaan nadenken, ook als consument. Wat is beter? Een nieuw hyper-energiezuinig huis bouwen in de buitenwijk of een oud huis in de stad kopen en dat goed isoleren en efficiënt verwarmen? Is het beter om een elektrische auto te kopen of juist om je kleine auto te houden en vaker het openbaar vervoer te gebruiken? Scone wil bedrijven en consumenten helpen om consequent na te denken over de meest effectieve keuzes en investeringen.

Slim navigeren op ons #PathToZero

In een ideale wereld denken we goed na over welke maatregelen om CO₂ te verminderen nationaal en wereldwijd de meeste impact hebben. Van daaruit kunnen we bepalen waar we moeten investeren om door schaalvoordeel de kosten omlaag te brengen. Een belangrijke basis hiervoor moeten objectieve data zijn die laten zien welke CO₂-reductie behaald wordt met welke technologieën en welke CO₂-besparing we per euro subsidie realiseren. Wetenschap kan ons helpen om hierin de juiste prioriteiten te stellen.

Of we het nu leuk vinden of niet, beleidsmakers zullen veel van die grote keuzes voor ons maken. En dus zullen we moeten leren leven met een lappendeken aan stimuleringsmaatregelen van de overheid. De uitdaging voor ons als consument is om hierin zo slim mogelijk te navigeren op weg naar een emissievrije samenleving.