CSRD: 17 Antwoorden Voor CFO’s en CEO’s

De Corporate Social Responsibility Directive (CSRD) van de Europese Unie betekent een enorme uitdaging voor Europese bedrijven: ze moeten in 2023 beleid en mechanismen op de rit zetten om in 2024 hun niet-financiële prestaties zoals bijvoorbeeld CO2-uitstootreductie te meten en te verbeteren om die in 2025 te kunnen rapporteren—mét accountantsverklaring en handtekening van de CFO.

Toezichthouders, investeerders en andere stakeholders kennen nu al steeds groter gewicht toe aan double materiality: de impact van een onderneming op haar omgeving, en de weerslag daarvan op de financiën van de onderneming.

Cost of capital wordt steeds meer afhankelijk van hoe banken, verzekeraars en rating agencies de klimaatimpact en gerelateerde risico’s van een onderneming waardeert. Green bonds geven een mooie rentekorting op investeringen in verduurzaming—mits uw organisatie de overeengekomen klimaatprestaties haalt én die overtuigend weet aan te tonen.

• Hoe overbrugt u als ESG Lead in uw organisatie de kloof tussen intentie en prestatie?
• Hoe verzamelt u frictieloos CO2-data rond mobiliteit, werkplekgebruik en thuiswerken van uw werknemers?
• Hoe brengt u de CO2-uitstoot van bv. uw wagenpark en gebouwen vlot en blijvend omlaag?

Maar vooral:

• Hoeveel tijd heb ik daarvoor nog?
• Wat als onze organisatie het niet op tijd haalt?
• Wat als onze organisatie het wél op tijd haalt? Om met dat laatste te beginnen: dan wordt uw organisatie de absolute darling van toezichthouders, investeerders en klanten!

Wie snel zijn CSRD-strategie handen en voeten weet te geven, kan een voorsprong nemen op de concurrentie. 2023 is daarvoor een cruciaal jaar.

Deze blogpost geeft u een overzicht van CSRD speciaal voor Nederlandse en Vlaamse CFO’s, CEO’s en andere betrokkenen zoals commissarissen.

Deze vragen gaan we beantwoorden:

• Wat is de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)?
• Wat is het verschil tussen NFRD en CSRD?
• Op wie is de CSRD van toepassing en wat is de tijdlijn?
• Is CSRD-rapportage verplicht?
• Wat moet ik rapporteren onder CSRD?
• Wanneer worden de definitieve ESRS-documenten gepubliceerd?
• Wat is dubbele materialiteit?
• Zijn de ESRS-rapportages verplicht?
• Is een decarbonisatieplan/CO2-reductieplan verplicht?
• Hoe moeten bedrijven hun broeikasgasemissies meten en rapporteren?
• Welk format moet een CSRD-rapportage hebben?
• Moet onze CSRD-rapportage worden geborgd door een derde partij?
• Wat gebeurt er als mijn bedrijf niet voldoet aan de CSRD?
• Is assurance vanaf het begin vereist?
• Zijn disclosures in de waardeketen vanaf het begin vereist?
• Hoe verhoudt de CSRD zich tot de GDPR?

Wat is de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)?

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is de nieuwe EU-richtlijn die de rapportage van Environmental, Social en Governance (ESG) bedrijfsinformatie dwingend regelt voor grote, middelgrote en ook sommige kleine bedrijven in Europa.

De CSRD is op 10 november 2022 door het Europees Parlement en op 28 november 2022 door de Raad van de Europese Unie aangenomen. De EU-lidstaten, waaronder Nederland en België, incorporeren de CSRD in 2023 in hun nationale wetgeving.

De CSRD-eisen zullen van toepassing zijn op verslaglegging van de impact van bedrijfsvoering op milieu en maatschappij in 2024 (voor rapporten te publiceren in 2025).

Wat is het verschil tussen NFRD en CSRD?

De CSRD vervangt de richtlijn voor niet-financiële rapportage (Non-Financial Reporting Directive; NFRD).

NFRD en CSRD zijn twee richtlijnen van de Europese Unie die bedrijven verplichten informatie over hun duurzaamheidsprestaties openbaar te maken. De CSRD is zwaarder en breder dan de NFRD en raakt meer bedrijven.

De NFRD uit 2014 vereist dat grote EU-bedrijven (meer dan 500 werknemers) informatie vrijgeven over hun beleid, risico’s en resultaten met betrekking tot milieu-, sociale en werknemersaangelegenheden, respect voor mensenrechten, corruptiebestrijding en diversiteit in de raad van bestuur (leeftijd, gender e.d.). Een “materiele en relevante” niet-financiële verklaring opgenomen in het jaarverslag volstond.

De CSRD uit 2022 sluit aan bij bestaande wereldwijde kaders en standaarden voor duurzaamheidsrapportages zoals van de Task Force on Climate-Related Financial Disclosures (TCFD). De CSRD breidt de reikwijdte van de rapportagevereisten uit. Naast de eerdere duurzaamheidsonderwerpen, dienen bedrijven nu ook te rapporteren over hun due diligence in de toeleveringsketen, de duurzaamheid van hun producten en diensten en hun impact op biodiversiteit.

Andere verschillen zijn onder meer de eis van externe assurance (accountantsverklaring en handtekening van CFO), de ESRS-rapportagerichtlijnen, machineleesbaarheid en dubbele materialiteit. Meer details hieronder.

Op wie is de CSRD van toepassing en wat is de tijdlijn?

Bedrijven die nu onder de NFRD vallen, moeten vanaf 2024 gaan voldoen aan de CSRD, dus voor rapportages die in 2025 worden gepubliceerd.

NFRD-plichtige bedrijven zijn nu: beursgenoteerde vennootschappen, banken en verzekeraars die aan tenminste twee van de drie volgende vereisten voldoen:

• meer dan EUR 40 miljoen aan netto-omzet
• meer dan EUR 20 miljoen aan activa
• meer dan 250 werknemers (voor rapportage over diversiteitsbeleid) of meer dan 500 werknemers (voor overige niet-financiële rapportage).

De CSRD is vanaf 2025 (rapportage 2026) van toepassing op alle grote ondernemingen die voldoen aan ten minste twee van de volgende criteria:

• meer dan EUR 40 miljoen aan netto-omzet
• meer dan EUR 20 miljoen aan activa
• meer dan 250 werknemers

De CSRD heeft ook betrekking op kmo’s/mkb in de EU. Er gaan verschillende tijdlijnen gelden voor deze kleinere ondernemingen afhankelijk van hun aantal werknemers, omzet en activa. Beursgenoteerde kmo’s/mkb-bedrijven moeten vanaf 2026 aan de CSRD-eisen (rapportage in 2027) voldoen, maar kunnen zich tot 2028 afmelden.

Het aantal rapportageplichtige bedrijven in Europa zal naar schatting bijna vervijfvoudigen: van 11.000 bedrijven onder NFRD naar 49.000 bedrijven onder de CSRD. In Nederland en Vlaanderen zullen de aantallen navenant groeien van zo’n 3.000 duizend naar 15.000 duizend ondernemingen.

Is CSRD-rapportage verplicht?

Ja. De CSRD is verplicht voor alle bedrijven die aan de hierboven beschreven criteria voldoen. Deze bedrijven zullen jaarlijks een ESG-rapport moeten publiceren volgens de European Sustainability Reporting Standards (ESRS).

Wat moet ik rapporteren onder CSRD?

De CSRD vereist dat bedrijven de ESRS volgen in hun ESG-rapportages. De onderwerpen omvatten: informatie over milieu- en sociale risico’s en impacts, en governancestructuren om die risico’s en impacts te beheersen.

De ESRS-normen sluiten aan bij de doelen van de EU Green Deal en de systematiek van de EU Taxonomy for sustainable activities uit 2020, ook bekend als de “Green Taxonomy”, die greenwashing moet tegengaan en duurzame investeringskeuzes helpt bevorderen.

De ESRS-normen sluiten ook aan bij de standaarden van het Global Reporting Initiative (GRI) gevestigd in Amsterdam, die gezaghebbende internationale ESG-rapportagestandaarden ontwikkelt per industrie en onderwerp.

De 12 documenten die samen de ESRS vormen.

Wanneer worden de definitieve ESRS-documenten gepubliceerd?

De eerste “exposure drafts” van de ESRS werden in april 2022 gepubliceerd voor commentaar vanuit de samenleving en bedrijfsleven. Sindsdien zijn de normen ingekort en de rapportageonderwerpen teruggebracht van 136 naar 84—nog steeds een duizelingwekkend aantal!

Herziene versies worden in 2023 maandelijks of soms zelfs wekelijks gepubliceerd door de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG), een ngo die de EU technisch adviseert. De ESRS moeten nog formeel worden vastgesteld door de Europese Commissie, maar de hoofdlijnen van de inhoud staan nu wel vast.

Wat is dubbele materialiteit?

Dubbele materialiteit (“double materiality”) gaat over de inside-out impact en outside-in impact van een onderneming.

De inside-out impact beschrijft de impact van een bedrijf op de buitenwereld, dichtbij of ver weg, op mens en milieu, de zogenaamde “impact materialiteit”.

De outside-in impact beschrijft de impact van de buitenwereld (natuur, klimaat, beurs en markt) op een bedrijf, de zogenaamde “financiële materialiteit”.

Dubbele materialiteit is een centraal onderdeel van de ESRS-normen en is een verplicht onderdeel van ESG-rapportage onder de CSRD-richtlijn. Tijdens de materialiteitsanalyse zoekt het bedrijf uit welke onderwerpen in hun ESG-rapport moeten worden opgenomen.

Daarbij wordt gekeken naar de bedrijfsactiviteiten, zakelijke relaties en stakeholders; ESRS-onderwerpen; due diligence op het gebied van duurzaamheid, inclusief input van betrokken belanghebbenden en experts; beoordeling van de impact naar schaal, reikwijdte en (on)herstelbaarheid; drempels waarboven een impact materieel wordt voor het bedrijf; en een lijst van ESRS-onderwerpen die deze drempels overschrijden, met een beoordeling van de waarschijnlijkheid en omvang van de financiële impacts van de drempeloverschrijdende ESRS-onderwerpen.

Materialiteitsanalyse is een vak apart! Scone kan zorgen voor harde data en ook voor verbeterende prestaties binnen dit kader van dubbele materialiteit.

Zijn de ESRS-rapportages verplicht?

Naar het zich laat aanzien, worden onder de CSRD-richtlijn de volgende ESRS-rapportages verplicht:

• ESRS 2 - Algemene verslaglegging
• ESRS E1 – Klimaatverandering (klimaatactie)
• ESRS S1 - Personeel

Het hoofdstuk over algemene verslaglegging (ESRS 2) vereist verslaglegging over:

• Integratie van klimaatveranderingsstrategieën in prestatie- en stimuleringsregelingen

Het hoofdstuk over klimaatverandering (ESRS E1) vereist dat bedrijven onder meer het volgende openbaar maken:

• Integratie van duurzaamheidsprestaties in stimuleringsregelingen
• Transitieplan voor beperking van klimaatverandering
• Materiële gevolgen, risico’s en kansen en hun interactie met strategie en bedrijfsmodel(len)
• Processen om materiële klimaatgerelateerde effecten, risico’s en kansen te identificeren en te beoordelen
• Beleid met betrekking tot beperking van en aanpassing aan klimaatverandering
• Acties en middelen met betrekking tot beleid inzake klimaatverandering
• Doelstellingen met betrekking tot mitigatie van en adaptatie aan klimaatverandering
• Energieverbruik en mix
• Bruto Scopes 1, 2, 3 en totale uitstoot van broeikasgassen
• Projecten voor de verwijdering en beperking van broeikasgassen, gefinancierd door middel van koolstofkredieten
• Interne koolstofbeprijzing
• Potentiële financiële effecten van materiële fysieke risico’s, materiële transitierisico’s en klimaatkansen

Het Scone-platform en Scone-team kan hierin ondersteunen met frictieloze, granulaire dataverzameling om beter te kunnen sturen, presteren, rapporteren en continu verbeteringen in duurzamer gedrag van werknemers op de werkplek, onderweg en thuis (GDPR-proof, AVG-conform).

Is een decarbonisatieplan/CO2-reductieplan verplicht?

Ja. CSRD vereist rapportage van broeikasgasemissies (greenhouse gases, GHG) binnen de bereiken (scopes) 1, 2 en 3:

• Scope 1: CO2-uitstoot door assets van de onderneming
• Scope 2: CO2-uitstoot door ingekochte energie, verwarming, koeling
• Scope 3: CO2-uitstoot door ingekochte of gehuurde goederen en diensten van leveranciers, zakelijke mobiliteit (stroomopwaarts); distributie, bewerking, gebruik en recycling of eindverwerking van verkochte producten (stroomafwaarts)

CSRD vereist dat de CO2-uitstootvolumes in alle drie de Scopes snel en structureel omlaag gebracht worden.

Scone kan helpen de CO2-uitstoot onder Scopes 2 en 3 in kaart én omlaag te brengen.

Hoe moeten bedrijven hun broeikasgasemissies meten en rapporteren?

De ESRS suggereert dat bedrijven de methodologieën van het GHG Protocol, GRI of ISO 14064-1:2018 te gebruiken. De data capture van het Scone-platform is hiermee conform.

Welk format moet een CSRD-rapportage hebben?

Een CSRD-rapport moet een machineleesbaar format hebben. De technische details worden in de loop van 2023 bekendgemaakt.

Moet onze CSRD-rapportage worden geborgd door een derde partij?

Ja. De ESRS (de uitvoeringsnorm van de CSRD) vereist dat bedrijven externe assurance krijgen voor hun rapportage om de kwaliteit van de gerapporteerde gegevens te waarborgen, net zoals dat sinds jaar en dag geldt voor financiële rapportages. CSRD-assurance kan worden verleend door accountants of andere externe assurance-dienstverleners.

Wat gebeurt er als mijn bedrijf niet voldoet aan de CSRD?

Niet-naleving van de CSRD kan leiden tot financiële sancties en openbaarmaking van de niet-naleving door een toezichthouder of overheid. De cost of capital kan ook oplopen voor uw onderneming, wanneer rating agencies, banken, verzekeraars en investeerders de risico’s van uw onderneming hoger inschatten.

Is assurance vanaf het begin vereist?

In eerste instantie is slechts een beperkte mate van assurance vereist, om de CSRD snel te laten landen in het bedrijfsleven en van daaruit verder te ontwikkelen.

Zijn disclosures in de waardeketen vanaf het begin vereist?

Dataverzameling omtrent Scope 3 (upstream leveranciers en downstream gebruikers en verwerkers) zijn moeilijk te verzamelen en daarom de eerste drie jaar niet verplicht. Van bedrijven wordt wel verwacht dat ze in die tijd hun dataverzameling in hun hele upstream en downstream waardeketen op poten zetten.

Zakelijke mobiliteit en thuiswerken vallen ook onder Scope 3. Scone kan die data frictieloos verzamelen en ook ondersteunen bij de reductie van die CO2-uitstoot door uw werknemers gepersonaliseerde aanbevelingen, nudges en beloningen te geven.

Het data-gedreven AI-platform van Scone creeert digital twins van uw werknemers, hun auto’s of hun werkplekken, en ondersteunt hen door middel van challenges en gamification-elementen zoals klassementen en badges om hun gedrag klimaatvriendelijker te maken.

Hoe verhoudt de CSRD zich tot de GDPR?

Wanneer uw onderneming het gedrag van haar werknemers (bv. rijstijl, keuzes in zakelijke mobiliteit) wil monitoren en managen of nudgen, dan loopt u al snel tegen verboden vanuit de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van de Europese Unie aan.

Deze AVG-verordening (in het Engels: General Data Protection Regulation; GDPR) stelt strikte eisen en beperkingen aan de verzameling, opslag, toegang, gebruik en verwerking van persoonlijke gegevens.

Door gebruik te maken van een derde partij als Scone kunt u:

• uw werknemers nudgen richting klimaatvriendelijker gedrag
• frictieloos CO2-gedragsdata verzamelen op een GDPR-proof manier
• inzicht krijgen in gedragstrends binnen uw organisatie
• harde CO2-data rapporteren in uw CSRD-rapportage
• assurance daarop krijgen van uw accountant
• als CFO met een gerust hart uw handtekening eronder zetten

Kortom

Vanaf 2024 moeten grote bedrijven de impact van hun bedrijfsvoering op milieu en maatschappij kwantitatief in kaart brengen en robuust verantwoorden:

impact moet kwantitatief beschreven en verantwoord worden langetermijndoelstellingen moeten bepaald en gemeten worden verslaglegging moet assurance krijgen: extern van accountant en intern van CFO

Erwin Van Laethem, CCO bij Scone merkt op: “Naast het belang van goede gap analysis, CO2-gedrag nu naar CO2-targets in de nabije toekomst, zien wij dat ESG data capture enorm lastig is voor bedrijven met externe druk en de authentieke ambitie om hun klimaatprestaties naar een hoger plan te tillen.”

“Ons datagedreven Scone-platform helpt met het eenvoudig en betrouwbaar verzamelen van harde CO2-data rond mobiliteit, werkplaatsgedrag en thuiswerken van werknemers.”

“Wij brengen AI modeling (inclusief digital twinning), gedragsbeïnvloeding door bewustwording en gamification bij elkaar, zodat bedrijven de kloof tussen organisatie-intentie en collectieve performance snel kunnen dichten door het meten en managen, bevorderen en belonen van duurzamer gedrag van werknemers. Doordat Scone er als neutrale derde partij tussen zit, is het ook conform de Europese provacywetgeving (AVG; GDPR).”

“Zo helpen wij helpen wij bij het implementeren, meten en vooral embedden van CO2-beleid, niet alleen in het management van de organisatie maar ook in gedrag en uiteindelijk cultuur.”

Ook succesvol starten met CSRD?

Volg deze link om te zien hoe Scone uw organisatie kan ondersteunen bij klimaatactie en besparingen!